Tussen einde en begin #57. Jemima de Jonge

A body of Water van Jemima de Jonge (1) is een installatie die bestaat uit vijf onderdelen van variabele grootte. Die onderdelen zijn te zien in een verduisterde, bruine, kartonnen ruimte die je betreden moet. De onderdelen zelf kun je zien als een soort theatertjes. Het opent met een kartonnen bar waar een video draait. Eenmaal binnen is er een soort hoofdfilm met geluid, waarin van alles gebeurt. Er is ook een kartonnen miniatuurslaapkamer van poppenhuisgrootte, die in een volgend onderdeel decor is van een video waarin de kamer bewoond wordt. Verder is er een aparte kartonnen ruimte waarin een video draait waarin op het eerste gezicht niets gebeurt.

De videoloops krijgen hun betekenis mede door de kartonnen installaties waarin ze te zien zijn. Ze vormen als het ware onderdelen van processen in een groter, kartonnen lichaam. In de video met geluid zitten een aantal dames stukken te eten uit de kartonnen tafel waaraan ze onderling wat zitten te praten, tot een van hen zich verslikt in een stuk karton. Een ander snelt toe in de algehele paniek om haar op de rug te slaan zodat ze het ingeslikte karton kan uitspuwen. Na het voorval lijkt er enige onderlinge stekeligheid te ontstaan, maar consequenties heeft dat niet. Onderwijl ontstaan er vochtplekken aan de kartonnen wanden waartussen de dames zitten. Geen van hen lijkt ze te zien, hoewel de plekken schrikbarend groot worden. In de kartonnen projectieruimte van de video waar je voor kunt gaan zitten, lopen de naden in het verlengde van de naden in de ruimte in de video, zodat het karton van de ruimte overgaat in het karton van de kamer in de video.

De video waarin een eenzame vrouw in haar kartonnen poppenhuisslaapkamer zit, is te zien in een theatertje dat op dezelfde wijze geconstrueerd is. Het is onduidelijk wat ze doet. Ze zit of ligt op het bed en staat af en toe op om naar het raam te lopen. Verwacht ze iemand die niet komt opdagen? Hoort ze iets dat haar verontrust? In ieder geval besteedt ze geen aandacht aan de vochtplekken die ontstaan in het karton en die alras groter worden. Het theatertje waarin de video te zien is staat op gezichthoogte, net als het poppenhuismodel dat als decor voor de video dient.

In een aparte kartonnen ruimte kun je zelf binnentreden. Op een wand wordt een videoloop geprojecteerd. In de wand ertegenover is een kartonnen trap gemaakt die naar iets onbestemds en lichts, ergens boven, leidt. De video toont een zithoek van karton waarin de wanden, vloer en plafond af en aan vol vervaarlijke vochtplekken komen te zitten. Af en toe tasten die vochtplekken ook de structuur van het karton ernstig aan.

Alle onderdelen van A Body of Water zijn met veel toewijding en precisie gemaakt. De kartonnen constructies zijn precies genoeg om “echt” te lijken en ruw genoeg om te laten zien dat het om karton gaat. De belichting is steeds goed uitgekiend in samenspel met de inhoud van de constructies, met een hoogtepunt in de kartonnen slaapkamer. In drie van de vier video’s treden personen op, steeds de kunstenaar zelf. In de video in de bar en in de slaapkamer treedt ze in haar eentje op, maar in de video met meerdere vrouwen is ze zelf meervoudig aanwezig. Het moet een mooie maar ingewikkelde klus geweest zijn zichzelf zo te regisseren en op te laten treden, en dat in de kartonnen decors te laten gebeuren. Het uitgeknipte van de bewegende figuur is het beste te zien in de slaapkamervideo, maar storen doet dat niet. Integendeel, het rijmt met het tweeslachtige van het karton van het decor en de prachtige rekwisieten, het echte en niet-echte. De vochtplekken bewegen zich vloeiend over de wanden, plafonds en vloeren. Het toont dat De Jonge bij het maken goed wist wat ze wilde en niet alleen de regie over zichzelf had maar over het hele kunstwerk.

Alle onderdelen nodigen je op verschillende manieren uit te kijken naar wat er zich afspeelt en je tegelijk onderdeel te voelen van wat er te zien is. Dat geldt voor alle onderdelen en voor het geheel, maar in het bijzonder voor de ruimte met de zithoek. Terwijl je ernaar kijkt, bevindt zich achter je de trap die je ook fysiek het idee geeft onderdeel te zijn van de ruimte. In feite ben je onderdeel van de gehele kartonnen ruimte waarin de verschillende zaken zich bevinden.  

In A Body of Water wordt karton een metafoor voor veel. Natuurlijk is het een verpakkingsmateriaal en als zodanig kun je het zien als een behuizing, maar ook als de verpakking van wat je zelf bent. Op die manier wordt het karton ook de houder van ideeën en gevoelens. Door vocht kunnen er poreuze, donkere vlekken in het karton ontstaan, als de buitenwereld die zich bij je naar binnen wil dringen. Die plekken zijn een constante bedreiging van je autonome ik. Of zijn die vochtige plekken de weerslag van je eigen adem? Zo denkende krijgt het karton iets heel lichamelijks, en wanneer het gegeten wordt krijgt het ook nog een religieuze, fysieke connotatie. Voor zover het karton geen metafoor is voor je eigen lichaam, dan toch voor het lichaam waar je je doorheen beweegt, zoals organismen zich in je eigen lichaam bewegen. Tegelijk laat het karton niet alleen de broosheid van het leven zien, maar ook de lege momenten van het leven. Natuurlijk, je verslikken kan een traumatische ervaring zijn, maar het probleem wordt in de video verholpen en alles begint opnieuw, alsof het niet eerder gebeurd is. Je kunt met het eten van het karton ook denken aan een onblusbare consumptiedrift, zeker een van de grote, maatschappelijke dwangneuroses van het moment. Het dwangmatige speelt tot op zekere hoogte ook een rol in de andere twee video’s met een persoon. Het inwisselbare gedans in het ene filmpje en het nietsdoen, onderbroken door een lichte ongerustheid, als om de verveling te verdrijven. Terwijl de kunstenaar zich toegewijd heeft uitgeleefd in het maken van deze filmpjes, houden de figuren die ze verbeeldt zich bezig met het absolute niets dat het leven zo veelvuldig te bieden heeft. Ook gaan alle werken over een onderbroken continuüm. De onderbrekingen zitten echter steeds in een loop, zodat die onderbrekingen ook tot het continuüm behoren. Daarmee krijgen de video’s, samen met het karton waarin ze getoond worden, de idee van de absurditeit van leven en geschiedenis. Een moraal hebben de werken niet, dus daar hoef je niet van wakker te liggen, maar een comfortabel gevoel geven ze ook niet. Tegelijk heeft het absurde van de voorstellingen ook iets onweerstaanbaar komisch.

Bertus Pieters

(1) Jemima de Jonge (2001), A Body of Water (2023), installatie bestaande uit meerdere onderdelen, meerdere materialen waaronder vooral video en karton, variabele maten. Momenteel te zien in Heden, Den Haag, in de tentoonstelling Behind the Belly Button, aangevuld met de video Uprooted (2021) en met tekeningen. De Jonge is dit jaar afgestudeerd aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag (KABK). De tentoonstelling is nog tot en met komende zaterdag 4 november te zien.

Klik hier voor voorgaande afleveringen in de serie Tussen einde en begin

Zie voor meer plaatjes: https://villanextdoor3.wordpress.com/2023/11/02/jemima-de-jonge-behind-the-belly-button-heden-the-hague/

Zie ook: https://chmkoome.wordpress.com/2023/09/18/behind-the-belly-button/

Nu je toch tot hier gekomen bent: blijf op de hoogte en neem een abonnement (zie rechtsboven op deze pagina)

(Alle links openen in een nieuw tabblad)

VILLA LA REPUBBLICA IS NIET VERANTWOORDELIJK VOOR MOGELIJKE RECLAME OP DEZE PAGINA!!