Tussen einde en begin #38: Bob-Nosa Uwagboe
Klik op het plaatje voor een vergroting
For English translation scroll down to comments.
Dit werk, 2 male bodies (2 mannelijke lichamen) van de Nigeriaanse schilder Bob-Nosa Uwagboe (1974) (1), is in het echt hier in Nederland niet te zien. Het bevindt zich in Lagos in Nigeria en het is voor ons, arme internet-zwervers in de rest van de wereld, alleen digitaal te zien. De textuur van het werk en het licht dat daarlangs valt is dus niet van dichtbij te ervaren, en de omvang van het schilderij speelt vrijwel geen rol. Alleen de voorstelling, de kleurstelling en de compositie in zijn geheel zijn te zien en die maken een behoorlijk monumentale indruk.
Twee manspersonen staan schuin achterelkaar en kijken naar rechts. De nadruk ligt op hun contouren. Ze zijn massief, breedgeschouderd en primitief weergegeven, de armen recht naar beneden en de benen recht naast elkaar. De lichamelijke details zijn minimaal. In het gezicht zijn vooral de monden te zien, die mogelijk openstaan. Oren zijn maar net zichtbaar en ogen worden hooguit gesuggereerd. Verder zijn de vingers en tenen geheel of gedeeltelijk weergegeven en ook de geslachtsdelen die de mannelijkheid van de twee figuren benadrukken. De mannen staan op een groene bodem en tegen een zwartgrijze achtergrond die in het midden onderbroken wordt door een brede straal licht die vooral de rechterfiguur overstraalt. De figuren zelf zijn variabel van kleur, van kastanjebruin tot bleek roze en waar het licht de figuren overstraalt zijn zij vuilwit. Zij worden nader gedefinieerd door lichtblauwe contourlijnen, terwijl de handen van de rechterfiguur gedeeltelijk oranje zijn, wat fel contrasteert met het lichtblauw van de contouren en wat daarmee het hele werk zijn specifieke karakter verleent, meer nog dan het getemperde contrast tussen de roodachtige toetsen en het groen.
Er is nog wel iets te zien van de textuur. Het werk lijkt een langere voorgeschiedenis te hebben. Allerlei structuren onder het verfoppervlak wijzen op een oudere onderliggende compositie of een onderschildering die erop gericht is te contrasteren met de uiteindelijke compositie. De richting van de onderliggende structuur is in het algemeen verticaal en wordt ter hoogte van de handen van de figuren min of meer trechtervormig. Rechts bovenin het groene grondvlak is nog wat reliëf te zien. Wat ook de geschiedenis van de ondergrond is, de uiteindelijke compositie gedijt er wel bij. Die loopt gedeeltelijk mee met de textuur maar botst er ook mee. Het brengt een soort dialoog teweeg tussen het reliëf van de ondergrond en de uiteindelijke compositie.
Inhoudelijk is het werk moeilijk te duiden. Er is geen symboliek of vingerwijzing naar een betekenis. Je zult het als kijker moeten doen met deze twee mansfiguren die achter elkaar staan en naar rechts kijken. Hun hele houding wijst op passiviteit. Misschien wachten zij ergens op, misschien kijken zij ergens naar, zonder eraan te kunnen deelnemen. Voor zover zij kijken, is het de vraag of zij veel kunnen zien, zo zonder duidelijke ogen. Het is ook niet duidelijk of hun monden openstaan om iets te zeggen, gewoon maar openstaan zonder geluid te geven, of door een prop verstomd zijn. De mannen kunnen weinig zien, weinig zeggen, weinig doen, terwijl hun handen door de oranje tinten vol energie lijken te zitten. Misschien dat hun handen branden om iets te doen, maar niet kunnen. De twee mannen lijken gevangen gehouden te worden door zowel de kolom met licht waaraan zij niet kunnen ontkomen, als door de smalle donkere verticale ruimte van het schilderij. Hun wereld is beperkt en zij hebben alleen elkaar. Binnen de compositie vormen zij een twee-eenheid. Iedere dubbelheid in een compositie veroorzaakt een soort dialoog. Dat gebeurt hier ook, hoewel de twee figuren elkaar niet in het gezicht kijken en dus elkaar niet rechtstreeks kunnen aanspreken. Terwijl de twee figuren qua kleur en vorm verschillen is de idee van een twee-eenheid overheersend door hun overeenkomstige houding en de gedeeltelijke overlapping van beide figuren. De een zou de schaduw of de geest van de ander kunnen zijn. Daar staan zij: monumentaal naakt in hun passieve stomheid en blindheid, voorzien van een geslachtsorgaan voor vermenigvuldiging en van grove handen en voeten om activiteiten mee te verrichten of desnoods mee te gesticuleren, maar zonder enige macht om ze te gebruiken. De figuren zijn zowel plat als sculpturaal, want vlak geschilderd over een reliëfachtige achtergrond, maar de figuren hebben zelf ook iets massief sculpturaals. Er blijft een voortdurende tweestrijd tussen de mogelijkheid tot beweging, en de uiteindelijke passiviteit van het tweetal. De figuren zijn zowel monumentaal als cartoonesk, zowel cartoonesk als meelijwekkend, zowel meelijwekkend als beklemmend, zowel beklemmend als beklemd.
Uwagboe zelf vertelt erover dat hij het werk maakte in een tijd dat hij zich gevangen of opgesloten voelde door de situatie in zijn eigen land. (2) Het gaat dus om een schilderij dat zowel heel persoonlijk is, als een boodschap inhoudt over Nigeria. Wie zich ook maar enigszins verdiept in de moderne en hedendaagse geschiedenis van dat land zal zich kunnen indenken dat het een getraumatiseerd land is, waar oude wonden nog dagelijks opnieuw geopend worden en waar nieuwe wonden gemaakt worden; een land waar velen sterven door armoede, onderdrukking, willekeur, fanatisme en andermans hebzucht. Tegelijkertijd is Nigeria een land met een lange, rijke culturele en beeldende traditie vol levenskracht. Dat is ook duidelijk in dit werk.
Uwagboe wordt een “protest artist” genoemd. Hij maakt werken die soms satirisch, soms aanklagend zijn en die tot doel hebben de kijker zich bewust te laten worden van de situatie waarin die zich bevindt en in het algemeen is zijn werk een aanklacht tegen het inhumane. Het is niet vreemd dat een kunstenaar in een land als Nigeria die taak op zich neemt. Het talent is hem of haar gegeven, maar verder maken de omstandigheden de kunstenaar. Zoals hij het zelf omschrijft: “De gewone man is vergeten door de regering, de elite stapelt rijkdom op terwijl de gewone man geen eten heeft om zich te voeden. Het is mijn doel om mijn kunst te gebruiken als een vorm van activisme en een oproep tot actie.” (3)
De taal die Uwagboe in zijn werk gebruikt is enerzijds die van de cartoon, waarbij hij tekstuele verwijzingen zoveel mogelijk vermijdt, anderzijds die van de abstracte kunst met haar grote vlakken en uitgebalanceerde verhoudingen. Hij is daarbij vaak geraffineerd in zijn materiaalgebruik en opbouw van zijn composities. Op die manier zijn zijn werken zelden alleen maar sociale of politieke aanklachten. Ze zijn in staat niet alleen Nigerianen aan te spreken, want Nigeria is wellicht een van de meest getraumatiseerde landen, maar ook andere landen en volken kennen hun trauma’s en de daaruit voortvloeiende angsten en onrechtvaardigheden.
Uwagboe is een bekende kunstenaar in Nigeria maar heeft ook daarbuiten tentoongesteld, onder meer in Buenos Aires en in Barcelona. Momenteel heeft hij een solotentoonstelling in het Nationaal Museum in Gdansk, Polen. Hij was daarom naar Gdansk uitgenodigd, zijn eerste reis naar Europa. Vanwege het coronavirus is de tentoonstelling echter gesloten en zit de kunstenaar werkeloos in Gdansk. Door alle antivirale maatregelen kan hij niet terug naar huis, noch kan hij met het publiek spreken over zijn werk. Ongetwijfeld om die reden plaatste hij onlangs een foto op zijn Facebook pagina van 2 male bodies.
Naschrift. Inmiddels is in de laatste week van mei 2020 de tentoonstelling in het museum van Gdansk alsnog voor het publiek opengesteld en is er dus weer communicatie mogelijk tussen de kunstenaar en zijn publiek.
Bertus Pieters
(1) Bob-Nosa Uwagboe (1974), 2 male bodies, 2018, acryl op getextureerd doek, 153 x 122 cm.
(2) “i made work at a time when i was feeling trapped or imprisoned by the situation in my country…” In een korte conversatie die ik via de chat van Facebook met hem had op 27 maart jl.
(3) “The common man has been forgotten by the government, the elite accumulating wealth while the common man has no food to feed on. It is my goal to use my art as a form of activism and a call to action.” In : https://www.omenkaonline.com/bob-nosa-uwagboe-announces-obituary/
VILLA LA REPUBBLICA IS NIET VERANTWOORDELIJK VOOR MOGELIJKE ADVERTENTIES OP DEZE PAGINA!!!
Zie ook: https://artpoint.com.ng/2020/06/25/my-art-suffered-rejection-for-many-years-bob-nosa-uwagboe/
https://www.vanguardngr.com/2020/03/covid-19-bob-nosatradamus-who-saw-tomorrow/
https://www.thisdaylive.com/index.php/2020/04/05/trapped-in-transit-in-a-time-of-coronavirus/
https://pomiedzysztukaazyciem.home.blog/2020/06/12/i-am-not-a-painter/
Villa La Repubblica 
Between end and beginning #38: Bob-Nosa Uwagboe
This work, 2 male bodies by the Nigerian painter Bob-Nosa Uwagboe (1974) (1), cannot be seen in real here in the Netherlands. It is in Lagos, Nigeria and for us, poor internet wanderers in the rest of the world, it can only be seen digitally. So the texture of the work and the light that shines along it cannot be experienced up close, and the size of the painting plays virtually no role. Only the depiction, the colour scheme and the composition as a whole can be seen, and these make a rather monumental impression.
Two men are standing diagonally behind each other, looking to the right. The emphasis is on their contours. They are depicted massive, broad-shouldered and primitive, the arms straight down and the legs straight next to each other. The physical details are minimal. In the face you can see the mouths, which may be open. Ears are only just visible and eyes are suggested at most. Further on, the fingers and toes are partly or completely represented, as well as the genitals which emphasize the masculinity of the two figures. The males stand on a green ground and against a black-grey background that is interrupted in the middle by a broad beam of light that radiates especially over the right figure. The figures themselves are variable in colour, from chestnut brown to pale pink and where the light radiates over the figures they are dirty white. They are further defined by light blue contour lines, while the hands of the right figure are partly orange, which contrasts sharply with the light blue of the contours and thus gives the whole work its specific character, even more so than the subdued contrast between the reddish touches and the green.
There is still something to be seen of the texture. The work seems to have a longer history. All kinds of structures under the paint surface point to an older underlying composition or an underpainting aimed at contrasting with the final composition. The direction of the underlying structure is generally vertical and becomes more or less funnel-shaped at the level of the figures’ hands. At the top right of the green ground plane some relief can still be seen. Whatever the history of the subsurface, the final composition thrives by it. It partially goes along with the texture but also clashes with it. It brings about a kind of dialogue between the relief of the subsurface and the final composition.
In terms of content, the work is difficult to interpret. There is no symbolism or reference to a meaning. You will have to do it as a viewer with these two man figures standing behind each other and looking to the right. Their whole attitude points to passivity. Maybe they are waiting for something, maybe they are looking at something, without being able to participate. As far as they look, the question is whether they can see a lot, having no clear eyes. It is also not clear whether their mouths are open to say something, just open without making a sound, or are silenced by a clot. The men can see little, say little, do little, while their hands seem to be full of energy because of the orange shades. Maybe their hands are burning with a desire to do something, but they can’t. The two men seem to be held captive both by the column of light from which they cannot escape, and by the narrow dark vertical space of the painting. Their world is limited and they only have each other. Within the composition they form a two-unit. Any duplicity in a composition causes a kind of dialogue. This also happens here, although the two figures do not look each other in the face and therefore cannot directly address each other. While the two figures differ in colour and shape, the idea of a two-unit is predominant due to their corresponding posture and the partial overlap of both figures. One could be the shadow or the spirit of the other. There they stand: monumentally naked in their passive muteness and blindness, provided with a sexual organ for multiplication and with coarse hands and feet to engage in activities or, if necessary, gesticulate with, but without any power to use them. The figures are both flat and sculptural, as they are painted flat over a relief-like background, but the figures themselves also have something massive sculptural. There remains a constant dilemma between the possibility of movement and the final passivity of the two. The figures are both monumental and cartoonesque, both cartoonesque and pitiful, both pitiful and oppressive, both oppressive and jammed.
Uwagboe himself tells of the fact that he made the work at a time when he felt trapped or imprisoned by the situation in his own country. (2) It is therefore a painting that is both very personal and contains a message about Nigeria. Anyone who delves only a bit into the modern and contemporary history of that country will be able to imagine that it is a traumatised country, where old wounds are still being reopened daily and new wounds are being made; a country where many die from poverty, oppression, arbitrariness, fanaticism and other people’s greed. At the same time, Nigeria is a country with a long, rich cultural and visual tradition full of vitality. This is also evident in this work.
Uwagboe is called a “protest artist”. He makes works that are sometimes satirical, sometimes accusing and that aim to make the viewer aware of the situation in which he/she finds him/herself and in general his work is an indictment of inhumanity. It is not strange that an artist in a country like Nigeria takes on this task. The talent is given to him or her, but apart from that, the circumstances make the artist. As he himself describes it: “The common man is forgotten by the government, the elite accumulates wealth while the common man has no food to feed himself. It is my goal to use my art as a form of activism and a call to action.” (3)
The language that Uwagboe uses in his work is, on the one hand, that of the cartoon, in which he avoids textual references as much as possible, and, on the other hand, that of abstract art with its large planes and balanced proportions. He is often sophisticated in his use of materials and the structure of his compositions. In this way, his works are rarely merely social or political accusations. They are able to address not only Nigerians, Nigeria being perhaps one of the most traumatised countries, other countries and peoples also know their traumas and the resulting fears and injustices.
Uwagboe is a well-known artist in Nigeria but has also exhibited outside of Nigeria, including in Buenos Aires and Barcelona. He currently has a solo exhibition at the National Museum in Gdansk, Poland. He was therefore invited to Gdansk, his first trip to Europe. However, because of the corona virus, the exhibition is closed and the artist is sitting idle in Gdansk. Due to all antiviral measures he cannot return home, nor can he talk to the public about his work. Undoubtedly for that reason he recently placed a photo on his Facebook page of 2 male bodies.
Bertus Pieters
(1) Bob-Nosa Uwagboe (1974), 2 male bodies, 2018, acrylic on textured canvas, 153 x 122 cm.
(2) “I made work at a time when I was feeling trapped or imprisoned by the situation in my country…” In a short conversation I had with him via Facebook chat on March 27th.
(3) “The common man has been forgotten by the government, the elite accumulating wealth while the common man has no food to feed on. It is my goal to use my art as a form of activism and a call to action. ” In: https://www.omenkaonline.com/bob-nosa-uwagboe-announces-obituary/
LikeLike